Pour
    Le  Merite

Armia Niemiecka w czasie I w.ś.
1914 - 1918

PLANY WOJENNE NIEMIEC I AUSTRO - WĘGIER

Pomimo sojuszu wojskowego, który od 1879 r. łączył ze sobą cesarstwo niemieckie z Austro-Węgrami, koordynacja planowania wojennego tych sojuszników pozostawała wiele do życzenia. Sztaby generalne obu państw prowadziły własne studia nad planami operacyjnymi, informując się o nich wzajemnie tylko w sposób lakoniczny i bardzo ogólnikowy, ukrywając nawet niekiedy przed sobą nie tylko szczegóły planów, ale i główne cele strategiczne, jakie zamierzały za ich pomocą osiągnąć. Ów brak koordynacji i współdziałania dowództw wojskowych miał w 1914 r. poważnie zaciążyć na realizacji zamierzeń, losach początkowych kampanii, a w rezultacie i całej wojny.

Cechą charakterystyczną tychże planów i to nie tylko Niemiec i Austro-Węgier, ale wszystkich większych państw europejskich, były założenia, że przyszła wojna będzie krótkotrwała i prowadzona będzie jedynie przy użyciu sił zbrojnych i zapasów nagromadzonych przed jej wybuchem. Jak się miało wkrótce okazać założenia te okazały się całkowicie błędne, wojna nie skończyła się po dwóch, czy też trzech miesiącach, a zasoby ludzkie i materiałowe zgromadzone na jej potrzeby okazały się niewystarczające i bardzo szybko zostały wykorzystane.

MENU DZIAŁU

Geneza wojny

Sarajewo 1914

Rok 1914

Rok 1915

Rok 1916

Rok 1917

Rok 1918

Bilans wojny

Skutki wojny

Link powrotny do :

działu : WOJNA

Niemiecki plan wojenny - PLAN SCHLIEFFENA :

Niemiecki plan wojny zakładał walkę na dwóch frontach: zachodnim i wschodnim. Od 1894 roku za głównego przeciwnika w przyszłej wojnie zaczęto uznawać Francję i Niemiecki Sztab Generalny planował w pierwszej kolejności użyć głównych sił armii do ataku na zachodzie. Promotorem i twórcą tej koncepcji był Szef Sztabu Generalnego, feldmarszałek Alfred von Schlieffen, który piastował to stanowisko w latach 1891 - 1905. Na wschodzie w początkowej fazie planowano walki obronne. Plan niemiecki ( nazwany później od nazwiska jego twórcy Planem Schlieffena) przewidywał, że armia rosyjska, przy słabo rozwiniętej sieci komunikacyjnej w Rosji, nie będzie gotowa do działań zaczepnych wcześniej niż po upływie 40 dni od ogłoszenia mobilizacji. Czas ten, zdaniem von Schlieffena, miał być wystarczający dla osiągnięcia zwycięstwa we Francji oraz przegrupowania następnie głównych sił armii niemieckiej na Wschód. Uderzenie na Francję miało być wykonane w formie strategicznego manewru okrążającego prawego skrzydła armii niemieckiej przez pogwałcenie neutralności terytorium Belgii i Luksemburga. Jego celem miało być głębokie obejście francuskich linii pogranicznych twierdz i dalej przez pn.-wsch. Francję, dotarcie na zachód i południe od Paryża i jego dwustronne okrążenie. Obejście lewego skrzydła wojsk francuskich miało doprowadzić następnie do przyparcia armii francuskiej do granicy niemieckiej i szwajcarskiej i zmuszenie do kapitulacji lub jej zniszczenie. Dla realizacji tego zadania Schlieffen planował koncentrację na froncie długości ok. 200 km, między granicą holenderską a Metzem, 5/6 sił przeznaczonych do wojny z Francją. Na 200 kilometrowym froncie od Metzu do Szwajcarii miało działać pomocnicze zgrupowanie w ilości 1/6 sił, z zadaniem powstrzymywania przewidywanego natarcia wojsk francuskich na Alzację i Lotaryngię i związania tam jak najwięcej sił francuskich. W tym czasie na froncie wschodnim walczyć miały jedynie nieliczne siły (głównie Landwehry) z zadaniem osłony Prus Wsch., Śląska i Wielkopolski. Miało tak być, aż do zwycięstwa nad Francją, po czym siły te miały być wzmocnione wojskami przerzuconymi z zachodu. Następca Schlieffena na stanowisku Szefa Sztabu Generalnego, Helmuth von Moltke (Młodszy) do tak ułożonego planu dość szybko wprowadził dość istotne zmiany. Kosztem głównego zgrupowania na prawym skrzydle wzmocnił on znacznie lewe skrzydło w Alzacji i Lotaryngii. W rezultacie siły głównego zgrupowania zostały zmniejszone do 3/4 jednocześnie prawe skrzydło, tak mocno osłabione, miało wykonać wszystkie zadania, jakie mu przydzielono wcześniej.

Austro - Węgierski plan wojenny :

Główne zarysy austro-węgierskiego planu wojennego zostały opracowane w 1908 roku i zakładały one możliwość dwu, a nawet trzyfrontowej wojny. Na Bałkanach przeciw Serbii, a od czasu wojny krymskiej i nasilania się konfliktów i zatargów dyplomatycznych, także z Rosją. Przewidywano także ewentualną wojnę z Włochami, a to z uwagi na chwiejną postawę tego niby sprzymierzeńca Austro-Węgier i Niemiec. Stwarzało to problem wyboru priorytowego celu uderzenia i podziału dość szczupłych sił pomiędzy poszczególne fronty oraz szybkiego transportu wojska z jednego teatru wojny na drugi. W związku z tym siły austro-węgierskie zostały podzielone na trzy ugrupowania: tzw. rzut "A", stanowiący główne siły przeciw Rosji, rozwinięty do działań zaczepnych w Galicji. Tzw. "Minimalna Grupa Bałkańska" przeznaczona do działań przeciw Serbii i Czarnogórze oraz tzw. rzut "B", stanowiący odwód strategiczny, który w razie lokalnego konfliktu tylko na Bałkanach miał być użyty do wojny z Serbią, w przypadku zaś gdyby do konfliktu przyłączyła się Rosja, miał być przerzucony do Galicji Wschodniej. Plan zakładał więc działania po liniach wewnętrznych, co zdawała się umożliwiać stosunkowo dobra sieć kolejowa, w tym celu zresztą specjalnie rozbudowana.

PLANY WOJENNE FRANCJI I WLK. BRYTANII

Francuski plan wojenny - PLAN nr XVII :

Skierowany był przeciw Niemcom i powstawał pod wpływem dwu przeciwstawnych tendencji: obronnej (wpływ klęski w wojnie 1870-71 oraz liczne sygnały o możliwości wtargnięcia wojsk niem. przez Belgię do pn. Francji ) i zaczepnej (dążenie do rewanżu). Ostateczny, kompromisowy, XVII wariant planu przewidywał prowadzenie częścią sił działań zaczepnych w Alzacji i Lotaryngii oraz koncentrację głównych sił na granicy z Belgią i Luksemburgiem do użycia ich w zależności od rozwijającej się sytuacji strategicznej. Myśl przewodnia planu nie była do końca sprecyzowana, a posunięcia własnych wojsk uzależniano od działań przeciwnika. Plan XVII opierał się na następujących przesłankach: wojna będzie krótkotrwała, do decydującej bitwy przystąpić należy wszystkimi siłami, ująć inicjatywę w swoje ręce tak, aby nie dać się wciągnąć w manewry nieprzyjaciela, aby dotrzymać zobowiązań względem sprzymierzeńca rosyjskiego, mieć możność modyfikowania prowadzonych operacji stosownie do działań przeciwnika i potrzeb chwili. Zasadniczym założeniem planu była ofensywa - lewym skrzydłem na północ od Metz i Thionville, prawym skrzydłem na południe na linii Nancy - Toul i wreszcie w centrum wiążącym oba skrzydła na zachód od Metz. W razie pogwałcenia przez Niemców neutralności Belgii planowano uderzenie lewym skrzydłem na belgijski Luksemburg. Plan XVII ostatecznie ukończono wiosną 1913 r. i zatwierdzono go do realizacji w dniu 2 maja.
Brytyjski plan wojenny :
Naczelne dowództwo armii brytyjskiej planu działań wojsk lądowych w ewentualnej wojnie na kontynencie nie opracowało i faktycznie taki plan nie istniał. W wypadku wojny z Niemcami Wielka Brytania przewidywała jedynie wysłanie do Francji armii ekspedycyjnej, która miała współdziałać z armią francuską. Do wybuchu wojny W. Brytania, Francja i Belgia nie miały wspólnego planu wojny, nie uzgodniły nawt współdziałania operacyjnego.
Belgijski plan obronny :
Zakładał obronę linii rzeki Mozy w oparciu o silne twierdze Leodium (Liege) i Namur, a w razie jej utraty wycofanie się armii polowej do tzw. reduty narodowej - twierdzy Antwerpii.

PLANY WOJENNE ROSJI I SERBII

Rosyjski plan wojenny - "A" (Austria) ; "G" (Germania) :

Wschodni przeciwnik obu państw centralnych - carska Rosja zdołała po klęsce poniesionej w wojnie z Japonią w 1904/1905 r. znacznie powiekszyć swoje siły zbrojne oraz przeprowadzić ich częściową reorganizację. W latach bezpośrednio poprzedzających wybuch wojny zaznaczać się zaczęły zmiany w rosyjskiej doktrynie wojennej. Pod niewątpliwym wpływem francuskich koncepcji "ofensywy za wszelką cenę" również w armii rosyjskiej nastawiono się na natarcie, i to podjęte już w początkowym okresie wojny. Oznaczało to odejście od tradycji, tak chętnie nawiązującej do wojny z 1812 r., i taktyki Kutuzowa, wciągającej armie przeciwnika w głąb kraju. Francuzi w ten sposób domagali się od Rosjan podjęcia szybkiej ofensywy odciążającej przeciwko Niemcom. Poza tym dowództwo rosyjskie planowało także ofensywne działania przeciw Austro-Węgrom. W rezultacie w 1912 r. opracowane zostały dwa plany. Plan "A" miał być realizowany w wypadku, jeśli Niemcy swoje główne siły skierują przeciwko Francji. Wówczas częścią sił przeprowadzone zostanie natarcie na Prusy Wsch. przy jednoczesnej koncentracji pozostałych głównych sił przeciwko Austrii. Plan "G" tym różnił się od "A", że na front przeciwko Niemcom miano skierować główne uderzenie, a pozostałe siły miały tylko wiązać walką armie austro-węgierskie. Jesienią 1913 roku opracowano nowy plan, który wychodził od wariantu "A". Zdecydowano ostatecznie, że przeprowadzi się jednocześnie dwa silne natarcia skierowane zarówno przeciwko Niemcom w Prusach Wsch. jak i Austro-Węgrom w Galicji.
Serbski i Czarnogórski plan wojenny :
Miał charakter typowo obronny. Główne siły armii serbskiej przeznaczono do obrony przygranicznej linii opartej na Dunaju i Sawy przed spodziewanym natarciem wojsk austro-węgierskich od północy. Pozostała część armii miała osłaniać północno-zachodnią część kraju przed uderzeniem wroga od strony Bośni i Hercegowiny. Wojska serbskie miały wspierać w tych zadaniach współpracujące i sprzymierzone siły czarnogórskie.

na podstawie źródeł :  patrz bibliografia