Działania wojenne 1915

Pour
Le Merite

Armia Niemiecka w czasie I w.ś.
1914 - 1918

DZIAŁANIA WOJENNE NA LĄDZIE W 1915 ROKU

ZARYS NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ MILITARNYCH NA FRONTACH

Przebieg wojny : Działania wojenne 1915 roku

Państwa Ententy nie zamierzały prowadzić aktywnych działań na większą skalę, planowały jedynie lokalne operacje we Francji i Galicji oraz na Bliskim Wschodzie. Państwa centralne natomiast zamierzały skoncentrować główny wysiłek w celu zniszczenia armii ros. i zakończenia wojny w Europie Wschodniej.

walki na froncie Front wschodni :

Przygotowując planowaną ofensywę dowództwo niem. wzmocniło swe siły w Prusach Wsch. czterema korpusami, przegrupowało także znaczne siły w Karpaty i nad Dunajec w celu zasilenia wojsk austro-węg. Również dowództwo ros. zamierzało rozpocząć wiosną ofensywę w Prusach Wsch. oraz wznowić operacje zaczepne w Karpatach. Plany rosyjskie uderzenia na Berlin i Wiedeń nie miały realnego pokrycia w siłach i środkach.

23.01 wojska austro-węg. przeszły do natarcia w Karpatach z zamiarem zniszczenia 3,8 i 11 A ros., deblokady Przemyśla i odzyskania Galicji. Napotkały one jednak zdecydowany opór ros. Również drugie natarcie 2 i 3 A austro-węg. podjęte 27.02 nie dało rezultatu. Dowództwo austro-węg. przeniosło z kolei główny wysiłek na Bukowinę, usiłując wyprzeć wojska ros. przy użyciu grupy armijnej gen. Pflanzer-Baltina. Jednakże przeciwnatarcie ros. przeciw 2 i 3 A austro-węg. oraz kapitulacja 22.03 120-tys. załogi Przemyśla spowodowały kryzys w armii austro-węg. i wygaśnięcie walk w Karpatach. Obie strony poniosły przy tym wysokie straty (ponad 250.000 zabitych żołnierzy).

Jednocześnie z operacjami w Karpatach rozwinęły 07.02 natarcie w Prusach Wsch. 8 i 10 A niem. z zamiarem zniszczenia 10 A ros. uderzeniami obu skrzydeł niem. w kierunku Suwałk i Augustowa. Operację tę poprzedziło 31.01 wiążące natarcie 9 A niem. pod Bolimowem na pd.-zach. od Warszawy; po raz pierwszy na tym froncie Niemcy użyli gazów bojowych. 22.02 w lasach ugustowskich Niemcy okrążyli główne siły 10 A ros. i zmusili je do kapitulacji (ok. 100.000 ludzi), nie zdołali jednak wykorzystać sukcesu; próby przełamania odtworzonej przez Rosjan obrony pod Grodnem i wyjścia na ich tyły zakończyły się fiaskiem. Przeciwnatarcie ros. zmusiło Niemców do zatrzymania się i zorganizowania obrony na linii Biebrzy i Narwi.

Kolejną operacją zaczepną państwa centralne przygotowały na Podkarpaciu z zamiarem zwinięcia frontu karpackiego. W tym celu na wsch. i pd.-wsch. od Krakowa skoncentrowano 11 A niem. i 4 A austro-węg. przeciw 3 A ros. Zgrupowanie to 02.05 przełamało front ros. pod Gorlicami. 05.05 dowództwo armii ros. nakazało częściowy odwrót, który rozpoczął się w okresie przejścia do natarcia wojsk austro-węg. i niem. na froncie od Karpat po Pilicę. Rosjanie po daremnej próbie utrzymania linii Sanu zmuszeni zostali do opuszczenia Przemyśla i Lwowa. Front posunął się się ku wschodnim granicom Galicji.

MENU DZIAŁU

Link powrotny do :

UWAGA - STOPKA INFORMACYJNA

Bardziej szczegółowe dane dotyczące działań wojennych toczących się na lądzie podczas I w. ś. zawarte bedą w temacie bitwy. Obecnie temat ten jest w fazie projektu i realizacji.

Przemyśl - Fort nr 15 1914 r. Dowództwa niem. i austro-węg., wykorzystując wyjątkowo dogodny bieg linii frontu, usiłowały zamknąć "kleszcze" wokół wojsk ros. znajdujących się w Królestwie i wykonać zbieżne uderzenia ze wsch. Galicji i Prus Wsch. w kierunku Brześcia. Wzmocnione nowymi siłami 11 A niem. i 4 A austro-węg. przeszły do natarcia między Wisłą i Bugiem na Lublin, uderzając na wojska 13 A ros. Po przegranej bitwie pod Tomaszowem Lub. (26-29.06) wojska ros. rozpoczęły odwrót na pn. i 01-08.07 stoczyły kolejną 8-dniową bitwę obronną pod Kraśnikiem.

Tymczasem na pn. skrzydle frontu Niemcy rozwijali od 07.05 działania zaczepne w celu opanowania krajów bałtyckich. We współdziałaniu z flotą woj. opanowali Lipawę i siłami sformowanej armii "Niemen" kontynuowali natarcie na Rygę. 5 A ros. przegrała 12-dniową bitwę pod Szawlami (14-25.07) i zmuszona została do wycofania się na linię Dźwiny, od Rygi do Dyneburga. Mając zabezpieczone lewe skrzydło, wojska niem. przystąpiły do zrealizowania idei "kleszczy" uderzeniem na Brześć od północy.

Główne uderzenie wykonywała 12 A niem. w kierunku: Przasnysz, Pułtusk, Siedlce. Jej działania zabezpieczały na skrzydłach 8 i 9 A. 13.07 Niemcy przełamali front 1 A ros. pod Przasnyszem i wkrótce wyszli nad Narew, gdzie jednak 19.07. zmuszeni zostali do przejścia do obrony. Jednakże na skutek groźby okrążenia wojsk znajdujących się w centralnej Polsce oraz coraz silniejszego nacisku od czoła 9 A niem. i grupy armijnej Woyrscha Rosjanie zmuszeni byli wycofać się na linię Osowiec, Łomża, Siedlce, Lubartów, Kowel.

30.07 wojska niem. wkroczyły do Lublina, 01.08 zajęły Chełm, 04.08 Dęblin (Iwangorod), 05.08 weszły do opuszczonej przez wojska ros. Warszawy, 20.08 zdobyły twierdzę Modlin (Nowogieorgijewsk) i 26.08 Brześć Lit. Niemcom udało się także poczynić postępy na odcinku północnym, gdzie wojska 10 A i armii "Niemen" przeprowadziły 22.08-04.09 operację mająca na celu okrążenie ros. 10 A broniącej Wilna. Twierdza Kowno po ciężkim ostrzale art. kapitulowała bez walki. W dniu następnym rozpoczęły się uporczywe walki w rej. Wilna, gdzie wzmocniona 10 A ros. zdołała powstrzymać natarcie niemieckie.

niem. art. polowa W tym czasie na Wołyniu wojska austro-węg. 31.08 zdobyły Łuck i 08.09 Dubno, bardziej na południu osiągnęły Seret. W połowie września w wyniku przeciwuderzeń ros. doszło do wyczerpujących walk nad Styrem i Strypą. W końcu września ustabilizował się się znów front pozycyjny, który przebiegał na południe od Rygi, wzdłuż Dźwiny do Dyneburga i od tego miasta na południe, przez jez. Narocz, Baranowicze, Pińsk, Dubno, Tarnopol i na wschód do Czerniowiec.

Końcowym fragmentem walk na froncie wsch. było przerwanie przez niem. kawalerię frontu pod Święcianami (09.09-02.10) na styku między 5 i 10 A ros. Dokonanie 60 km wyłomu, wyjście jednostek 6 KKaw niem. na głębokie tyły ros. i przerwanie linii kolejowej Mińsk-Smoleńsk groziło okrążeniem 10 A ros. I tym razem, mimo zdobycia Wilna, Niemcom nie udało się osiągnąć celu operacyjnego, gdyż dowództwo ros. przerzuciło w rejon włamania silne odwody, które odrzuciły wojska niemieckie w rejonie jezior Świr i Narocz oraz zamknęły do 04.10 powstały wyłom.

Państwa centralne w toku operacji na wschodzie uzyskały duże zdobycze terytorialne, mimo to nie osiągnęły celu strategicznego, tj. wyeliminowania Rosji z wojny, i zmuszone były do angażowania znacznych sił na froncie wsch. W wyniku ofensywy 1915 w ręce państw centralnych dostało się Królestwo Kongresowe; podzielono je na dwie części, w których ustanowiono tzw. generalne gubernatorstwa: niemieckie z siedzibą w Warszawie (24.08) i austro-węg. z siedzibą w Lublinie (01.10). Władze te intensywnie eksploatowały bogactwa naturalne ziem Królestwa, zapoczątkowały też wywożenie Polaków na roboty do Niemiec.

stanowisko karabinu maszynowego Front zachodni :

Wykorzystując zaangażowanie państw centralnych na froncie wsch. Francja i Wlk. Brytania wzmacniały swe siły na zachodzie drogą mobilizacji rezerw, przestawienia gospodarki na tory wojenne i rozbudowania pozycji obronnych. Po nieudanych lokalnych próbach bryt.-franc. przełamania frontu niem. w różnych miejscach i skutecznym przeciwuderzeniu 1 A niem. pod Soissons (12-14.01) dowództwo bryt.-franc. przeprowadziło kilka natarć w Szampanii (szczególnie intensywne 16.02-17.03). Mimo zastosowania długotrwałego przygotowania art. i ataków falami tyralier wojskom 4 A franc. nie udało się przełamać obrony niemieckiej.

Zamiar 1 A bryt. przełamania obrony 6 A niem. pod Neuve Chapelle (10-20.03) i natarcia na Lille zakończył się niepowodzeniem z dużymi stratami, podobnie jak natarcie franc. podjęte w końcu kwietnia na wąskim odcinku frontu pod St. Mihiel. Natarcie bryt.-franc. w Szampanii i Artois ponawiano jeszcze w maju-czerwcu, następnie jesienią (22.09-14.10). Wbrew obowiązującym konwencjom Niemcy na pocz. operacji lokalnej pod Ypres (22.04-05.05) użyli trwałych środków trujących, nazwanych od miejsca użycia iperytem. Ten zbrodniczy akt spowodował zatrucie ok. 15.000 żołnierzy (zmarło ponad 5.000) i zapoczątkował użycie w wojnie gazów trujących. Wszystkie lokalne natarcia na froncie zach. kończyły się z reguły wyjątkowo dużymi stratami i stosunkowo niewielkimi sukcesami terenowymi.

Front serbski (bałkański):

Przez kilka miesięcy na froncie tym trwały walki na pograniczu Serbii i Czarnogóry z Austro-Węgrami. Dowództwo austro-węg. dążyło do ostatecznego pokonania w 1915 Serbii. Dopiero powodzenie ofensywy na froncie wsch., powstrzymanie pierwszych natarć włoskich, wreszcie przyłączenie się Bułgarii do państw centralnych stworzyło możliwości realizacji tego zamiaru w dogodnych warunkach dwustronnego oskrzydlenia sił serbskich, które ustępowały połączonym siłom przeciwników. W obliczu ofensywy Serbia (z Czarnogórą) była osamotniona; dopiero 05.10 zaczął lądować w Salonikach franc.-bryt. korpus ekspedycyjny. 07.10 przeszły do ofensywy 11 A niem i 3 A austro-węg., forsują Dunaj koło Belgradu (okupowany 09.10) i uderzając na południe. 14.10 uderzyły na Serbów od wschodu 1 i 2 A bułg., 22.10 wojska austro-węg. uderzyły na froncie czarnogórskim. Mimo twardego oporu wojsko serbskie zostało odrzucone do pd.-zach. części kraju, a po przegraniu bitwy na Kosowym Polu jego resztki wycofały się do Albanii.

Pomoc franc.-bryt. korpusu była nieefektywna; jego natarcie wzdłuż Wardaru zostało odparte przez Bułgarów. Opanowanie Serbii było dużym sukcesem państw centralnych; otwarte zostało bezpośrednie połączenie z Turcją, wyeliminowana została z walki armia serbska. Wojska franc.-bryt. utrzymały jednak obszar Salonik, co spowodowało powstanie na Płw. Bałkańskim nowego frontu, tzw. salonickiego.

Front włoski :

Włochy, będące początkowo w sojuszu z państwami centralnymi, realnie oceniły niewielkie szanse tych państw w wojnie z Ententą i 03.08.1914 ogłosiły neutralność; dopiero 23.05.1915 wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom, a Niemcom 28.08.1915. W chwili przystąpienia do wojny Włosi dysponowali armią w sile ok. 35 dywizji, 1612 dział i ok. 700 karabinów masz. 23.06, jeszcze przed zakończeniem mobilizacji, Włosi rozpoczęli ofensywę przeciw wojskom austro-węg. nad Isonzo (Socza), zostali jednak szybko zatrzymani kontratakami przeciwnika. 18.07-10.08 wojska wł. przeprowadziły drugą ofensywę nad Isonzo, 18.10-04.11 trzecią i 10.11-05.12 czwartą. Wszystkie natarcia zakończyły się niepowodzeniem i ciężkimi stratami Włochów. Działania na froncie włoskim przybrały charakter walk pozycyjnych.

Fronty pozaeuropejskie :

Na Kaukazie po bitwie pod Sarykamyszem ustabilizował się front pozycyjny. W Mezopotamii bryt.-hind. korpus ekspedycyjny nacierał od stycznia wzdłuż Eufratu i Tygrysu na Bagdad; 22.11 został pobity przez Turków pod Salman Pak, zmuszony do odwrotu i oblężony pod Kut al-Amara. Na terenie Persji wojska tur. doszły do Tebrizu. W celu przeciwdziałania w opanowaniu Persji przez Turków na południowym wybrzeżu M. Kaspijskiego został wysadzony ros. korpus ekspedycyjny, który w listopadzie zajął Teheran. Nad Kanałem Sueskim działał korpus tur. w sile 16.000 ludzi. Podejmowane przez niego próby sforsowania kanału i zajęcia Egiptu w lutym zakończyły się niepowodzeniem.

Największy zasięg miały operacje bryt. w rejonie Dardaneli. Państwa Ententy zamierzały opanować cieśniny, następnie zająć Konstantynopol i wyłączyć Turcję z wojny. W tym celu skoncentrowano bryt. flotę śródziemnomorską i eskadrę franc., które 19.02 rozpoczęły ostrzeliwanie zewnętrznych fortów tur. broniących Dardaneli. 18.03 podjeta została nieudana próba sforsowania cieśnin siłami floty, z kolei próbowano opanować je desantem wojsk lądowych. Wyznaczono do tego celu 77-tys. korpus austral.-hind., którego zadaniem miało być opanowanie Płw. Gallipoli. Desant nastapił 25.04 i zdołał opanować tylko niewielki przyczółek w rej. przylądka Helles i Ariburum; mimo utworzenia 06.08 nowego przyczółka koło zatoki Suwla alianci nie zdołali przełamać obrony tur. Walki pozycyjne na płw. Gallipoli toczyły się do końca roku i ostatecznie państwa Ententy podjęły decyzję wycofania korpusu eksped. z półwyspu.

W niem. Afryce Pd.-Zach. wojska pd. afryk. systematycznie wypierały jednostki niem. w kierunku pn.-wsch.; 12.05 zdobyły m. Windhuk i 09.07 zmusiły je ostatecznie do kapitulacji. W niem. Afryce Wsch. siły niem. skutecznie odpierały do końca roku wszystkie natarcia brytyjskie.

KRÓTKIE PODSUMOWANIE I BILANS DZIAŁAŃ MILITARNYCH ROKU 1915

W 1915 do wojny zostały wciągnięte nowe państwa i terytoria. W działaniach woj. żadna ze stron nie osiągnęła decydujących rezultatów. Mimo wielkich wisiłków państwom centralnym poza sukcesami terenowymi nie udało się wyłączyć Rosji z wojny. Spowodowało to konieczność dalszego wzmacniania frontu wsch. i rozpraszania sił na nowo powstających frontach.

tekst : na podstawie źródeł patrz bibliografia

Powrót na stronę główną działu : WOJNA

	Copyright 2004 © by Home Page All rights reserved. ®