Działania wojenne 1916

Pour
Le Merite

Armia Niemiecka w czasie I w.ś.
1914 - 1918

DZIAŁANIA WOJENNE NA LĄDZIE W 1916 ROKU

ZARYS NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ MILITARNYCH NA FRONTACH

Przebieg wojny : Działania wojenne 1916 roku

Wobec pogarszającej się sytuacji militarnej i ekonomicznej dowództwo niem. dążyło do koncentracji wysiłku tylko na jednym z frontów i postanowiło przejść do działań obronnych na wschodzie, a przenieść główny wysiłek na zachód z zamiarem uzyskania rozstrzygnięcia przez działania zaczepne w rejonie Verdun i otwarcia drogi na Paryż. Wojska austro-węg. miały przeprowadzić nową operację zaczepną przeciwko armii wł. Państwa Ententy natomiast zaplanowały przeprowadzenie skoordynowanych działań zaczepnych na głównych frontach. Ofensywę miały rozpocząć wojska ros. z zadaniem ściągnięcia na siebie odwodów niem. i austro-węg. W miesiąc później miały rozpocząć ofensywę wojska bryt.-franc. i włoskie.

walki pod Verdun Front zachodni :

21.02 Niemcy siłami 5 A rozpoczęli natarcie na bardzo silnie ufortyfikowany rejon Verdun, poprzedzone intensywnym 9-godzinnym przygotowaniem art. przy masowym użyciu miotaczy ognia i moździerzy. Po kilkudniowych walkach udało im się wedrzeć w obronę francuską na głębokość do 7-8 km i 25.02 zdobyć najsilniejszy fort Douamont. Dalsze natarcie niem. zostało zatrzymane. Francuzi po podciągnięciu w ten zagrożony rejon odwodów uzyskali równowagę sił.

W marcu po kolejnych posiłkach udało im się uzyskać przewagę nad przeciwnikiem, zniwelowaną z kolei w kwietniu przez nowe siły niem., prowadzące uporczywe natarcia w celu zdobycia Verdun; ich zyski terenowe były minimalne, dopiero 07.06 Niemcy opanowali fort Vaux, odparci jednak zostali od fortu Sonville. Intensywność natarć i przeciwnatarć, masowe użycie sił i środków (w tym gazów boj.) nadały walkom pod Verdun charakter wielomiesięcznej wyniszczającej bitwy (pochłonęła ponad 1 mln ofiar; obie strony zużyły ok. 117 dywizji), która nie przyniosła roztrzygnięcia.

atak czołgów nad Sommą 01.07 wojska Ententy rozpoczęły nad Sommą ofensywę siłami 4 A brytyjskiej i 6 A francuskiej. Po tygodniowym (!) przygotowaniu art. armie Ententy usiłowały przełamać obronę 2 A niem. na 40-km odcinku linii frontu. Początkowo (do 05.07) wojska franc.-bryt. włamały się w obronę niem. tylko na głębokość 2-7 km. Po ściągnięciu przez Niemców odwodów walki nad Sommą przekształciły się w bitwę materiałową. Bitwa nad Sommą pogłębiła kryzys w potencjale ludzkim i materiałowym Niemiec oraz wpłynęła na przebieg bitwy pod Verdun. W ciągu 5 miesięcznych walk nad Sommą wojska Ententy włamały się średnio na głębokość do 10 km w pasie o szerokości ok. 35 km. Straty obu walczących stron przekroczyły 1.300.000 żołnierzy, w tym 538.000 Niemców.

MENU DZIAŁU

Link powrotny do :

UWAGA - STOPKA INFORMACYJNA

Bardziej szczegółowe dane dotyczące działań wojennych toczących się na lądzie podczas I w. ś. zawarte bedą w temacie bitwy. Obecnie temat ten jest w fazie projektu i realizacji.

piechota ros. w marszu Front wschodni :

Początkowe sukcesy niem. pod Verdun i nacisk Francuzów na wsch. sojusznika zmusiły dowództwo ros. do podjęcia ofensywy odciążającej, którą zaplanowano na styku Frontów: Zach. i Pn.-Zach. Główne uderzenie zamierzano wykonać z rej. Dyneburga - jez. Narocz w kierunku Kowna. Operacja ta, trwająca od 18 do 30.03, nie przyniosła żadnych sukcesów terenowych. Straty ros. wyniosły ponad 100.000 ludzi, niem. - 30.000 ludzi. Mimo nieudanego natarcia Rosjanie związali na froncie wsch. znaczne siły niem., uniemożliwiając ich przerzucenie na zachód.

Największą i najbardziej efektywną operacją zaczepną wojsk ros. w I wojnie światowej była rosyjska ofensywa letnia (nazywana też ofensywą Brusiłowa) wykonana siłami Frontu Pd.-Zach. Jej plan przewidywał przełamanie frontu niem.-austr. jednocześnie na kilku kierunkach operacyjnych i w różnym czasie, w pasie o szerokości ok. 360 km, od Czartoryska po Czerniowce. 04.06 po przygotowaniu artyleryjskim wojska ros. rozpoczęły natarcie siłami 9 i 11 A, a w dniu następnym 7 i 8 A. W wyniku związania sił przeciwnika na szerokim froncie zdołały przełamać obronę niem.-austr.-węgierską.

rosyjski plakat propagandowy 07.06 zdobyły Łuck, 10.06 przekroczyły rzekę Styr i 13.06 osiągnęły rz. Stochód, 18.06 opanowały Czerniowce, następnie do końca sierpnia kontynuowały uporczywe natarcia lokalne. Podjęte przez Front Zach. próby rozwinięcia sukcesu w kierunku na Baranowicze nie udały się. Ogółem wojska ros. przesunęły linię frontu na zachód o 70-120 km, rozbiły 4 i 7 A austro-węg. i wzięły do niewoli ponad 270.000 żołnierzy. Państwa centralne w celu utrzymania frontu wsch. zmuszone były skierować dodatkowo z frontu zachodniego i włoskiego 18 dywizji. W 1916 armie państw centralnych straciły na froncie wschodnim ok. 1.350.000 żołnierzy, Rosja 1.500.000 żołnierzy.

Sukcesy wojsk ros. spowodowały przystąpienie 27.08 Rumunii do wojny przeciwko państwom centralnym, co zagroziło poważnie ich pozycji strategicznej na Bałkanach. Niebezpieczeństwo to postanowiono zlikwidować drogą zniszczenia wojsk rumuńskich i okupowania terytorium Rumunii. Podczas gdy główne siły rum. (1,2 i 4 A) rozwinęły natarcie w Siedmiogrodzie, osłaniając się 3 A od strony Bułgarii, państwa centralne przegrupowały swe wojska z innych frontów i rozpoczęły działania zaczepne. 3 A bułg. wyparła Rumunów z południowej Dobrudży, a wojska niem. 9 A rozpoczęły w końcu września operację zaczepną w Siedmiogrodzie zostały jednak zatrzymane na linii Karpat południowych.

W listopadzie państwa centralne wznowiły ofensywę. 11.11 niem. 9 A wznowiła natarcie i przedarła się przez Karpaty południowe na Wołoszczyznę. 23.11 niem.-bułg. Armia Dunajska sforsowała Dunaj pod Swisztowem. Dowództwo rum. postanowiło działać na liniach wewnętrznych: wycofało swe wojska na linię rzeki Ardżesz i zwróciło główny wysiłek przeciwko Armii Dunajskiej; z ciężkiej sytuacji armia ta wyszła dzięki interwencji niem. 9 A. Rumunii przegrali bitwę; 04.12 bez walki ewakuowali Bukareszt, i dopiero w końcu roku dzięki dużej pomocy rosyjskiej front na linii rzek Putna, Seret, ujście Dunaju ustabilizował się (ogółem dowództwo ros. skierowało na fron rumuński 35 dywizji piech. i 13 dywizji kaw.)

Państwa centralne w wyniku tej kampanii opanowały więc całą Wołoszczyznę i Dobrudżę i zadały znaczne straty armii rumuńskiej, niemniej zdołała ona uniknąć całkowitego rozbicia i z pomocą rosyjską utrzymała Mołdawię.

Front włoski :

11-20.03 działania odciążające prowadzili również Włosi; stoczyli oni kolejną V już z kolei bitwę nad Isonzo bez zdobyczy terenowych. Wojska austro-węg. uzyskały natomiast powodzenie w południowym Tyrolu, gdzie 15.05 po silnym przygotowaniu art. rozwinęły działania zaczepne i zdobyły Arsiero i Asiago (31.05). Na początku czerwca wojska wł. po podciągnięciu odwodów zdołały opanować sytuację i wykorzystując niepowodzenia austro-węg. na froncie wsch. zdołały w przeciwnatarciu czerwcowym odzyskać większą część utraconego wcześniej terenu.

Jednocześnie ze strategiczną ofensywą letnią wojsk franc., bryt. i ros. dowództwo wł. zamierzało przeprowadzić rozstrzygające operacje nad rzeką Isonzo w pasie od Monte Sabotino do morza, planując główne uderzenie na Gorycję, następnie na Triest. W VI bitwie nad Isonzo rozpoczętej 04.08 Włosi zdobyli 08.08 Gorycję i opanowali całkowicie płaskowyż Doberdo. Dalsze ich natarcie załamało się 17.08 pod silnym ogniem przeciwnika. W następnych trzech kolejnych bitwach nad Isonzo ( VII 14-18.09, VIII 09-12.10 i X 31.10-04.11), w których Włosi zmierzali do zdobycia Triestu, wojska austro-węg. utrzymały zajmowane pozycje.

Front bałkański :

Na początku 1916 wojska austro-węg. zmusiły do kapitulacji Czarnogórę, wojska serbskie natomiast po ciężkim odwrocie przez Albanię przewiezione zostały na Korfu w celu reorganizacji. Armia bułg. rozwinęła się wzdłuż północnej granicy Grecji, a 19 KA austro-węg. opanował północną i środkową Albanię. Naprzeciwko tych sił rozwinęły się dywizje franc. i bryt., wzmocnione jednostkami włoskimi, następnie serbskimi przewiezionymi z Korfu. Z sił tych powstała tzw. Armia Wschodu (dca gen. Sarrail), która latem składała się z 16,5 dywizji franc., bryt., ros., wł. i serb. (ogółem ok. 300.000 żołnierzy). Działania na tym froncie rozwinęły się dopiero w drugiej połowie sierpnia; 1 A bułg. zdobyła Florinę. 11.09 Armia Wschodu w celu wsparcia ofensywy rumuńskiej rozwinęła działania zaczepne przeciw siłom bułg.-niem. i po ciężkich walkach 19.11 uwolniła Bitolę. Do września 1918 walki przybrały formy pozycyjne.

woj.bryt. w Mezopotamii Fronty pozaeuropejskie :

Na froncie kaukaskim od początku 1916 wojska ros. prowadziły działania zaczepne; 16.02 zdobyły Erzurum, 02.03 Bitlis i 18.04 miasto portowe Trapezunt, odrzucając 3 A tur. na zachód. Dowództwo tur. rozpoczęło przerzucanie na front kaukaski 2 A z Dardaneli; w sierpniu rozpoczęła ona natarcie w Kurdystanie, odbiła Bitlis, następnie jednak została zatrzymana przez Rosjan. Od końca września 1916 na tym froncie toczyły się walki pozycyjne.

W Mezopotamii, po uzyskaniu posiłków niemieckich, wojska tur. rozwinęły działania zaczepne przeciw siłom brytyjskim zamkniętym w Kut al.-Amara, 29.04 bryt. korpus eksped. został zmuszony przez wojska 6 A tur. do kapitulacji, a spieszące z odsieczą oddziały bryt. zostały zatrzymane; pobite wycofały się na pd.-wsch. od Kut al.-Amara, gdzie zajęły pozycje obronne; latem 1916 odpierały one wielokrotne natarcia tur. W związku z ofensywą ros. na Kaukazie 6 A tur. odeszła z Mezopotamii, kierując swe wysiłki przeciw Persji, gdzie opanowała miasto Hamadan.

Na froncie egipskim niepowodzeniem zakończyło się kwietniowe natarcie tureckie pod El-Kantara oraz sierpniowa operacja zaczepna pod Romani. Ostatecznie pod naciskiem 100-tys. armii wojska tureckie zmuszone były opuścić płw. Synaj; front przesunął się do Palestyny.

KRÓTKIE PODSUMOWANIE I BILANS DZIAŁAŃ MILITARNYCH ROKU 1916

Działania woj. w 1916 miały charakter wyniszczających bitew materiałowych i pogłębiły impas wojny pozycyjnej. Nie przyniosły rozstrzygnięcia, ale uwidoczniły zdecydowaną przewagę państw Ententy, które na wszystkich frontach przejęły inicjatywę strategiczną i systematycznie zwiększały swój potencjał woj. poprzez wyzyskiwanie zasobów kolonii oraz pomoc materiałową USA. Działania woj. w 1916 przekształciły się, zwłaszcza na froncie zach., w bitwy materiałowe, w których obie strony ponosiły wysokie straty. Na polach bitewnych pojawiły się nowe środki walki, głównie czołgi, masowo zaczęto używać lotnictwa, udoskonaliły się formy walki pozycyjnej; w operacjach zaczepnych prowadzono natarcie metodyczne i ataki falowe piechoty przy intensywnym wsparciu artylerii.

Podjęto dalsze próby usprawnienia systemu planowania i koordynacji oraz dowodzenia koalicyjnego. Nastąpiły zmiany na najwyższych stanowiskach dowódczych: dowódcą wojsk franc.-bryt. na froncie zach. w miejsce gen. J. Joffre'a mianowano gen. R. Nivelle'a (dca obrony Verdun); gen. vov Falkenhayna zastąpił na stanowisku szefa niem. Sztabu Gen. P. von Hindenburg, a gen. von Hotzendorfa na stanowisku szefa austro-węg. Sztabu Gen. gen. A. Arz von Strassenberg.

Przedłużające się działania woj., olbrzymie straty ludzkie i materialne oraz zaostrzające się trudności ekonomiczne, społeczne i polityczne w państwach wojujących powodowały coraz głębsze niezadowolenie wśród ludności cywilnej wobec toczącej się wojnie. Narastało wrzenie rewolucyjne w środowiskach robotniczych, głownie w Rosji. Ruch rewolucyjny zaczął ogarniać także masy żołnierskie i przenikać do okopów. Coraz silniejsze było dążenie do zaprzestania krwawej wojny, bierny opór, dezercje i bratanie się żołnierzy stron walczących.

tekst : na podstawie źródeł patrz bibliografia

Powrót na stronę główną działu : WOJNA

	Copyright 2004 © by Home Page All rights reserved. ®