13 BAS - Hel-Cypel

Historia

13 Bateria Artylerii Stałej była drugą baterią zbudowaną dla MW. Już w 1946 sformowano 31 Dywizjon Artylerii Nadbrzeżnej, kiedy to Związek Radziecki obiecał się przekazać Polsce działa 130mm w ramach reparacji wojennych. Po przedstawieniu w tymże roku planu artyleryjskiej obrony Gdyni, opracowano dyslokacje przyszłych baterii. Początkowo wybrano Redłowo i Westerplatte, jednak druga lokalizacja okazała się nietrafiona z uwagi na niską nośność gruntu. Postanowiono wykorzystać istniejące obiekty przedwojennej XXXI baterii im. Heliodora Laskowskiego - tzw. "cyplowej" (po wcześniejszym uznaniu za nieprzydatne dział 152,4mm Bofors). Należało dobudować tylko jedno stanowisko, zniszczone po niewyjaśnionym do końca wybuchu w stanowisku nr 1. Nowe stanowisko zbudowano dokładnie wg przedwojennych projektów, ale na przeciwległym krańcu baterii. Tym samym przenumerowano stanowiska i nowe stało się czwartym. Na wiosnę 1947 roku przybyły do Polski obiecane działa. Aby umożliwić poprawny montaż nowych dział B-13 130mm, należało wylać dodatkową warstwę 40cm betonu na strop i dobudować 50 centymetrowe przedpiersie. Montaż zakończono na początku 1949, 24 marca przeprowadzono pierwsze strzelanie techniczne, 8 lipca z luf wkładkowych i 3 sierpnia pierwsze kalibrowe strzelanie taktyczne, kończąc wcielanie baterii do struktur MW. 22 listopada 1950 roku rozformowano 31 DAN, tworząc samodzielne Baterie Artylerii Stałej - m.in. 13 BAS na Helu. Bateria otrzymała etat 150 żołnierzy i 2 pracowników cywilnych. W latach 50 trwała intensywna rozbudowa obiektów baterii wraz z montażem wyposażenia (m.in. centrala artyleryjska PUS Moskwa, dalmierze DM-3 i DM-4, dalocelownik WBK-1). Kiedy w 1956 r. postanowiono doposażyć baterie w radary artyleryjskie typu Załp-B, bateria helska otrzymała wyjątkowo (drugą taką zbudowano tylko dla 19 BAS w Kołobrzegu) oddzielną wieżę radarową. Oddano ją do eksploatacji w 1957 roku. Później otrzymała ona jeszcze urządzenie zapytujące swój-obcy typu Kremnij-2. W 1955 roku po utworzeniu ponownie Dywizjonów Artylerii Nadbrzeżnej, baterię wcielono do 32 DAN z dowództwem w Gdyni-Redłowie. W listopadzie 1956 r. bateria, wraz z innymi została skadrowana na etat 52 żołnierzy. W 1963 połączono 13 i 27 BAS, tworząc 27 Baterię Artylerii Nadbrzeżnej. Po szybkim rozformowaniu dywizjonów, baterię w połowie 1965 roku wcielono do 9 Flotylli Obrony Wybrzeża na Helu.

Na początku lat 70 rozpoczął się faktyczny koniec istnienia BAS-ów - ograniczono zadania, zmniejszono ilość ćwiczeń. W grudniu 1974 roku na jej bazie utworzono 7 dywizjon artylerii przeciwlotniczej. W 1977 roku zrezygnowano z konserwacji sprzętu baterii i prawdopodobnie wtedy już zaczęła się powolna jej dewastacja. Proces ten częściowo ograniczało ciągłe położenie baterii na terenie wojskowym, lecz na początku lat 90 pocięto na złom 3 działa B-13. Pozostawiono jako eksponat jedno działo na stanowisku nr 3 wraz z oryginalnym parasolem maskującym.

Kliknij na obiekt, aby przejść do opisu.

- 4 SO (ob. nr 201,202,203,204)

- CA (ob. nr 205)

- GPKO (ob. nr 207)

- ZPKO (ob. nr 208)

- Wieża radaru artyleryjskiego typu Załp-B

- Magazyn amunicji specjalnej (ob. nr 213)

- Dwa schrony obsługi (ob. nr 211,212)

- Elektrownia